W Polsce co 40 min. ktoś dowiaduje się, że ma białaczkę (nowotwór krwi). Szansą na ratunek jest przeszczepienie komórek macierzystych lub szpiku kostnego, jednak prawdopodobieństwo na znalezienie „bliźniaka genetycznego” wynosi od 1:20 000 do nawet 1: kilku milionów. Na świecie jest już zarejestrowanych ponad 35 mln potencjalnych dawców. W Polsce, w bazie Fundacji DKMS zarejestrowanych jest ponad 1,7 mln potencjalnych dawców, a ponad 8500 tys. z nich podarowała komuś szansę na życie. W praktyce oznacza to, że w ciągu 10 lat od rejestracji 1% zarejestrowanych osób zostaje faktycznym dawcą. Co ciekawe tylko co czwarty chory może otrzymać szpik od dawcy spokrewnionego.
 

Jak wygląda przeszczepienie szpiku i jakie jest ryzyko?

Decyzja o przeszczepieniu zależy od wielu różnych czynników związanych ze stanem zdrowia dawcy. Jest ona opatrzona odpowiednimi procedurami: 1. Sprawdzenie wstępnej zgodności dawcy z pacjentem. 2. W przypadku pozytywnego wyniku rozpoczyna się procedura doborowa, która potwierdza lub wyklucza zgodność. Oznacza to ponowny kontakt z dawcą i sprawdzenie jego stanu zdrowia. 3. Ostatni etap to tzw. workup, czyli ostateczna kwalifikacja. Odbywa się w jednym z ośrodków transplantacyjnych, najbliżej miejsca zamieszkania dawcy. Po jej zakończeniu następuje pobranie materiału.
Samo przeszczepienie można wykonać na dwa sposoby. O metodzie pobierania decyduje lekarz prowadzący pacjenta. W 85% przypadków wykorzystuje się metodę pobrania krwiotwórczych komórek macierzystych z krwi obwodowej, jest to tzw. pobranie peryferyczne lub afereza. Wiąże się to z najczęściej jednodniową wizytą w szpitalu. Zabieg nie jest wykonywany pod narkozą. Natomiast na 4 dni przed pobraniem oraz w dniu pobrania dawca przyjmuje preparat stymulujący komórki macierzyste (G-CSF). Jest on naturalnie wytwarzany w organizmie podczas infekcji, dlatego u dawcy mogą pojawić się symptomy grypopochodne. Metoda pobierania komórek macierzystych z krwi obwodowej jest stosowana w medycynie od 1998 roku i do tej pory nie zaobserwowano żadnych skutków ubocznych.
Drugim sposobem jest pobranie szpiku kostnego z talerza kości biodrowej (nie wbrew powszechnej opinii z rdzenia kręgowego). Pobór wykonuje się przy pomocy igły punkcyjnej, a cały zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym i trwa 60 minut. W czasie jego trwania pobiera się około 1l mieszanki składającej się z krwi i szpiku kostnego. W związku z tym, że zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym ryzyko zagrażających życiu komplikacji, ocenia się na 1:50.000. Po pobraniu może występować ból podobny do stłuczenia, jednakże przyjęcie paracetamolu lub ibuprofenu niweluje te objawy. Sporadycznie występują też mdłości, które są wynikiem podanej narkozy. Dolegliwości te ustępują do kilku dni po zabiegu.

Kto może zostać dawcą?

Potencjalnym dawcą szpiku może zostać każda ogólnie zdrowa osoba pomiędzy 18 a 55 rokiem życia, która nie zmaga się z otyłością (max. BMI to 40). Ważne! Od 04.04.2020 roku zniesiono wymóg minimalnej wagi ciała 50kg. Oczywiście istnieje lista przeciwskazań zdrowotnych, do których należą m.in. choroby układu nerwowego, choroby kardiologiczne czy endokrynologiczne. Ich pełną wersję można znaleźć np. na stronie DKMS. Potencjalny dawca nie ponosi żadnych kosztów związanych z rejestracją czy wykonaniem badań. Jest on w całości pokrywany przez organizacje zewnętrzne takie jak DKMS. Niestety NFZ nie finansuje tego typu badań, dlatego zachęcamy do przekazania 1% podatku lub darowizny na poczet inicjatyw związanych z dawstwem szpiku.

Jak zostać dawcą szpiku?

Rejestracja do bazy dawców jest bardzo prosta i można ją wykonać na kilka sposobów. Poniżej przedstawiamy dwa najpopularniejsze.
Rejestracja przez internet 1. Wejdź na dkms.pl i zamów pakiet. 2. Pobierz wymaz z wewnętrznej strony policzka i wypełnij formularz zgłoszeniowy. 3. Odeślij pakiet i poczekaj na potwierdzenie rejestracji. Rejestracja stacjonarna 1. Udaj się do najbliższego Ośrodka Dawców Szpiku. Ich listę znajdziesz tutaj: https://www.szpik.info/ods.html 2. Oddaj próbkę krwi jak do zwykłych badań. 3. Wypełnij kwestionariusz i deklarację.
Do bazy potencjalnych dawców można zarejestrować się także podczas licznych wydarzeń prozdrowotnych czy promujących krwiodawstwo. My przede wszystkim zachęcamy, do tego, żeby decyzja o rejestracji była dobrze przemyślana. Co prawda na każdym etapie procedury można zrezygnować z oddania komórek macierzystych lub szpiku kostnego, jednak każda rezygnacja potencjalnego dawcy wiąże się z utratą nadziei na dalsze życie chorego.

Gdzie uzyskać więcej informacji?

Zachęcamy do odwiedzenia strony DKMS https://www.dkms.pl/ lub Centralnego Rejestru Niespokrewnionych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej https://www.szpik.info/